Doğumunun 75. Yılında

Roland Topor

11.01.2013 - 09.02.2013

Galeri Nev Gezegen

Roland Topor

Galeri Nev yeni yıla Fransız desen ustası Roland Topor’un kişisel sergisi ile başlıyor. Galeri Nev, sanatçının oğlu Nicolas Topor ve editörü Christian Bramsen’in de katılacağı açılış ile Topor’un yetmişbeşinci yaşını kutluyor. Ocak 2008’de Galeri Nev’de düzenlenen ve tamamı özgün baskılardan oluşan ‘Panik’ sergisi, yalnızca Topor’un Türkiye’de açılan ilk kişisel sergisi değil, aynı zamanda sanatçının ölümününün ardından düzenlenen ilk retrospektif sergi olma özelliğini de taşıyordu. Doğumunun yetmişbeşinci yılında düzenlenen bu ikinci sergiyle ise, orijinal Topor desenleri, afişleri ve yağlı boyaları yine ilk kez Galeri Nev’de bir araya geliyor.
1938 yılında Polonyalı Yahudi bir ailenin çocuğu olarak Paris’te doğan Roland Topor, çocukluğunu ailesi ile birlikte Nazi işgalinden gizlenerek geçirdi; eleştirmenlere göre İkinci Dünya Savaşı yılları Topor’un ilerideki üslubu bakımından belirleyici oldu. 1955 yılında Paris Güzel Sanatlar Okulu’na girdi; öğrencilik yıllarında desenleri dönemin başlıca sanat ve mizah dergilerinde yayımlandı. 1961–1965 yılları arasında Fransız mizahının en önemli dergilerinden Hara-Kiri’de çalıştı. 1962’de dostları Arrabal ve Jodorowsky ile ‘Panik’ grubunu kurdu. Özgün adıyla ‘El Panico’, üç temel mesele–korku, mizah ve eşzamanlılık–etrafında masallar, öyküler, tiyatro gösterileri ve sergiler ortaya koydu. Sanat tarihçilerinin dikkatini çeken hareketin en kapsamlı sergisine 1972’de Paris Grand Palais’de yer verildi. Topor’un 1965 yılında yayımlanan ilk desen kitabı, bu grup içinde çizdiklerinden derlenen Dessins Panique idi; izleyen yıllarda Topor desenleri ellinin üzerinde farklı albümde bir araya geldi. Bu albümlerden pek çoğu 1997’de vefat eden sanatçının onuncu ölüm yıldönümü vesilesi ile 2007’de Fransa’da yeniden basıldı. Topor’un Ada, İmge ve Yapı Kredi Yayınları'ndan çıkan Türkçe kitapları da bulunuyor. 1964’te ilk romanı Kiracı’yı kaleme aldı. ‘The Tenant’ 1976’da Roman Polanski tarafından filme çekildi; filmde başrolleri Polanski ve Isabelle Adjani paylaştı. 1966 yılından başlayarak Topor’un kendisi de çoğunluğunu kendi yazdığı senaryoların filmlerinde aktörlük yaptı. Ayrıca 1973’te sinema tarihinin ilk uzun metrajlı animasyon filmi olarak kabul edilen 72 dakikalık ‘Fantastik Gezegen’in çizimlerini gerçekleştirdi; ‘Fantastic Planet’, 1973’te Cannes Film Festivali Jüri Özel Ödülü’ne layık görüldü. 1983’te Fransız televizyonunun Téléchat başlıklı ünlü dizisini yarattı. Topor gösteri dünyasına Comédie Française’de sahneye koyulan Shakespeare oyunlarının dekor ve kostüm tasarımlarını üstlenerek de katıldı. Topor 1994’te “Paris Kenti Büyük Sanat Nişanı” ile ödüllendirildi. 2004’te yaşamından ve desenlerinden kesitlerin yer aldığı Sylvia Kristel tarafından gerçekleştirilen kısa film, Tribeca Film Festivali’nde yarıştığı dalın en iyisi seçildi. Aynı yıl Mehmet Ulusoy, Topor’un otobiyografik yazıları, masalları ve öykülerinden derlenen “Topor Parti” oyununu sahneye koydu. Roland Topor sanat tarihine saçmalığın, korkunçluğun ve cinselliğin gerçeküstücü ustası olarak geçti.